Başkan Büyükkılıç'tan o ilçelerle ilgili açıklama: Aşk ile kederin ortaklığı!

Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Memduh Büyükkılıç, ilçelerin kendine has güzelliklerini tanıtmaya devam ediyor. Başkan Büyükkılıç, bu kez de Yahyalı, Bünyan ve Sarız paylaşımı yaptı. 

İlçelerin adıyla ünlü kilimlerini paylaşan Büyükkılıç, “Her kilimin bir hikayesi, kıymetlerini bilelim” dedi.

Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Memduh Büyükkılıç, şu ifadeleri kullandı: Bazı hikâyeler bir iplikle bir tokuçun buluşmasıyla başlar. Yahyalı’mızın, Bünyan’ımızın, Sarız’ımızın el emeği, göz nuru, dillere destan kilimleri de bu güzel ikilinin sevinçle hüznü, aşk ile kederin ortaklığından çıkar.  Velhasıl vardır her kilimin bir hikayesi, kıymetlerini bilelim…

Sarız Kilimi: Sarız Kilimi
Sarız kiliminin en belirgin özelliği çözgü ve atkı ipliklerinin yün oluşu, ipliklerin kök boya ile boyanması ve sarma tip (Istar) tezgâhın kullanılmasıdır. Sarız’da dokunan dokumalardan özellikle kilimlerin yurt içinde ve yurt dışındaki ünlerine rağmen yeterince bilimsel çalışma yapılmamıştır. Günümüzde geleneksel olarak dokunan Sarız yöresi dokumaları maalesef ekonomik kaygılardan dolayı orijinal renk motif, kalite, ebat, malzeme vs. özelliklerini kaybetmektedir. Piyasanın istediği doğrultuda dokuma yapan genç kuşaklar, geleneksel Sarız dokumalarında severek kullanılan renk, motif, desen gibi değerlerden hızlı bir şekilde uzaklaşmakta ya da yozlaştırmaktadırlar. Sarız kilimleri son yıllarda geleneksel dokumalara artan talebin paralelliğinde dokumalarıyla ünlenmiştir. Yöresel dokumalar para veya makine halısı karşılığında toplanmaktadır. Sarız yöresi halkı kendi elleriyle ürettikleri bu sanat eserlerini vererek makine halısı almaktadır.

Yahyalı halıları, tüm Anadolu halıları içinde koyu yeşil, koyu kırmızı, bordo, lacivert, indigo mavisi, kahverengi gibi en sıcak, en koyu renkleri taşıyan halılar arasında yer alıyor. Bunun başlıca nedeni, bölgenin çok sert geçen bir karasal iklime sahip olması ve kullanılan kök boyaların özünü oluşturan bitkilerin de bölge topraklarında bol bol bulunması.

Bünyan halısı: Bünyan halıları, yılların geleneği olarak Bünyan'da hemen hemen her evdeki halı tezgâhlarında üretilmeye devam ediyor. Halı için gerekli ipler Uşak'tan alınıp Kayseri'de boyatılıyor. Bir nevi halı fabrikası görünümündeki Bünyan'da halı dokuyan kızlar, 30-35 günde bitirdikleri 6 metrekare halı sonrası ikinci halıya geçmeden önce bir, iki haftalık dinlenme süresi yaşıyorlar. Dokunan halılar, "ince çiçek buğdaylı, üzümlü, dönmeli, kirpikli" adları verilen geleneksel motifleri taşıyor. Gördes düğümüyle dokunan Bünyan halılarının çözgüsü pamuk ipliğinden yapılıyor. 

Bünyan halıcılığının kökenleri Orta Asya'ya dayanır. Bünyan’a Türklerin kesin olarak hangi tarihlerde geldikleri bilinmemektedir. Ancak Bünyan’da Kuman ( Kıpçak ), Hazar, Saka ve Uz Türklerine ait yer adları 1071 yılından çok daha önceleri bu bölgeye Türklerin yerleştiklerini göstermektedir. ( Saka, Erek, Sıvgın Bünyan’da köy adı; Uz, Tortin Bünyan’da mevki adıdır. ) Bu bölge 1071 Malazgirt zaferinden sonra 1086 yılında Mehmet Gümüştekin Gazi tarafından fethedilip Danışmentli Beyliğine bağlanmış ve Türkleştirilmiştir.

Halı kelimesi de kalın, yani kalmak-kalıs kelimesinden gelmektedir. Kalan’dan, kız evlenirken, onunla kalacak "kalınlar" yani, halılar anlaşılmaktadır. Kız evlenirken üç hali, iki torba, iki tane kilim, kızın özel eşyalarının konulduğu dört tane kapçık (torba-yâda sandık) verilir düğün esnasında kız evinden giden bu çeyizlere kalın denirdi. Bu eski bir gelenekti. Bu eşyalar kızın evinde kalacak (kalıcı) olan eşyalardır. Yakın zamana kadarda Bünyan’da da aynı adet vardı. Kızın çeyizine kalın denir ve törenle kız evinden oğlan evine giderdi. Bünyan'da halı türlerinin isimlerden bazıları Kazak, Şirvan ve Buharadır. Bünyan halılarında zemin iki kısımdan ibarettir. Birinci kısım kenar suların ve kolonların bulunduğu alan, ikinci kısım ise iç mekândır. Her iki kısım arasında da bir uyum mevcuttur. Halılarda kullanılan bordürler yer ve bölgeler itibariyle farklılıklar gösterir. Bazı bölgelerde bordürler üç sıra iken bazı bölgelerde 7–8 sıra olmaktadır. Bünyan halıcılığının temeli Orta Asya kökenli olup Anadolu’daki zaman içerisindeki kültürel, ekonomik, sosyal yapıdaki değişmelerin zorlaması ile gelişim evresini tamamlamıştır. 1908–1909 yıllarından itibaren Bünyan halılarında malzeme olarak suni boyalarla boyanmış fabrikasyon yün ipliğiyle pamuk ipliği kullanılmaya başlanmıştır. Bu dönem halılarında kullanılan motifler genelde düzenleme olarak ifade edilen geometrik esaslı motiflerdir. Birden fazla motifte düzenleme, çubuklu düzenleme, atlamalı düzenleme, geçişli düzenleme ve merkeze toplanan düzenlemelerdir. Aynı zamanda bir motifin tekrarından oluşan düzenlemelerde vardır.