Kayseri'de ilk 30 Ağustos Zafer Bayramı kutlamaları ne zaman yapıldı?

26 Ağustos 1922’de başlayan Büyük Taarruz savaşı, Afyonkarahisar - Dumlupınar arasında 5 gün boyunca sürmüş ve 30 Ağustos’ta Yunan orduları yenilmişti. Mustafa Kemal düşmanın toparlanmasına izin vermemek için birliklere; “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini vermiş, böylece Milli Mücadele zaferle sonuçlanmıştı.

30 Ağustos 1923 tarihinde Zafer Bayramı, Ankara, Denizli, Kahramanmaraş, Afyonkarahisar, İzmir’de kutlanmıştır. Daha sonra Afyon’da ilk kez 1924’te Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in katıldığı bir törenle kutlanmıştır. 1926 yılından itibaren ise TBMM tarafından çıkarılan bir kanunla 30 Ağustos tarihi Ordu Bayramı olarak kabul edilmiş, dönemin Savunma Bakanı Recep Peker’in yayınladığı bir genelge ile bayram törenlerinde neler yapılacağı detaylı bir şekilde belirtilmiş ve 30 Ağustos günü, milli bayram olarak tüm yurtta törenlerle kutlanmıştır. Hava Kuvvetlerinin ülke savunmasında önemli bir yeri olması nedeniyle, Tayyare Cemiyeti de 30 Ağustos tarihini Tayyare Bayramı olarak adlandırmıştır. Askeri personelin terfileri, bir gelenek halini alarak 30 Ağustoslarda verilmeye başlanmıştır. Zafer Bayramı’nın resmi tatil olarak kabul edilmesi ise 1935 yılının Mayıs ayında olmuştur. Kayseri’de ilk 1926 yılında 30 Ağustos zafer kutlamaları başlamıştır. Törene asker, kamu görevlileri, devlet adamları, öğrenci ve çok sayıda halk katılmıştır. Neslihan Altuncuoğlu ve İmren Aydın Saydan’ın 2015 yılında yayınladıkları “Kayseri vilayet gazetesi ekseninde Cumhuriyetin ilk yıllarında Kayseri'de zafer bayramı kutlamaları”makaledeki bilgilere göre, 2 Eylül 1926 tarihinde Ş. H. imzası ile kaleme alınıp Kayseri Vilayet Gazetesi’nde yayınlanan bir yazıda Başkumandan Zaferi’ne dair şunlar söylenmiştir: “Türk kahramanlığının tarihe yadigâr bıraktığı milli zafer, 30 Ağustos Kayseri’de çok parlak bir surette tebeddül edilmiştir. Pek makûs ve karanlık mazilerini tarihin tozlu yaprakları arasına gömen Türk hareketini dört sene evvel işte bugün Dumlupınar’da yaratmıştı. Ferdi saltanatların altı yüz yıldır zebunu olan kahraman ırkımız işte bugünde namus ve şerefimizi çiğnemek, istiklalimizi gazap etmek hissiyle alçakçasına yurdumuza saldıran korkak düşmanlarını tepeledi. Dumlupınar, o mukaddes yer onlara mezar oldu. Ah onlar! Memleketi kendi esbab-ı istirahati önünde düşmanlarına satmak zilletinde bulunan sefil ve bedbaht insanlar, İngiliz yardakçıları. Gayr-ı meşru bir surette memleket yağma ediliyor; ırz, namus paymal oluyor. Hazin hazin millet gözyaşları döküyor. Mazlumların ahları vaveylaları arasında kanlı bir tahtın üzerinde yalnız kendi safahat ve neşesini düşünüyordu. Tam bu sırada idi. Doğudan bir yıldız, bir kahraman belirdi: Gazi Mustafa Kemal Paşa hazretleri. Türk şehametinin timsal-i hakikisi, kudret ve kemalinin hakiki mihrabı olan ulu gazisinin arkasında, kalbinde sarsılmaz vatan aşkıyla, metin ve bükülmez imanıyla Türk milleti, onun gazanfer ordusu vardı. Her zaman milli ve manevi varlığı düşmanlarına unutulmaz bir harika ile gösteren Türk, başta büyük gazisi olduğu halde işte bugün de düşmanlarını aynı akıbete duçar etti... İzmihlâl nedir bilmeyen necip millet, bunu bir daha düşmanlarına göstermiştir. Takdis sana ey şerefli gün! Tehabbül sana ey yüce zafer! Bin şükran sana ey ulu Gazi! Hürmet sana ey kahraman ordu!” 1930 yılında ise 30 Ağustos 1930 Zafer Bayramı’nın yıl dönümü planlandığı üzere Kayseri’de yine coşkuyla kutlanmıştır. 6. Kolordu Kumandanlığı tarafından düzenlenen programa ilişkin 28 Ağustos 1930 tarihli Kayseri Vilayet Gazetesi aracılığıyla yapılan duyuruda şu ifadeler yer almaktadır: “Başkumandan Muharebesi Zafer Bayramı’nın 9. yıl dönümü merasimi aşağıdaki tarzda yapılacaktır: 
1. Saat 08.30’da Kolordu’da zabitlerin, askerî mensupların tebrikleri kabul olunacaktır.
 2. 09.00 – 09.30 arasında vilâyet, belediye, cemiyetler, müesseseler ve halk tarafından vaki olacak tebrikler Kolordu Kumandanı tarafından Kolordu Karargâhı’nda kabul olunacaktır. 
3. Saat 09.30 da Kolordu bahçesi önündeki meydanda muayene nizamında hazır bulunacak kıtalar, mektepler Kolordu Kumandanı tarafından tebrik olunacaktır. 
4. Bundan sonra 19. Alaydan Mülâzım Fikri Efendi tarafından ve müteakiben Kolordu Kumandanı tarafından Büyük Zafer’in tarihçesini ve zaferi kazanan büyük kumandan Gazi Hazretleri ve diğer kumandanlara Türk ordusunun hizmetinden bahseden birer hitabe söylenecektir. 
5. Nutukları müteakip askerî kıtalar ve maarif müdüriyetine tertip edilecek sıra ile mektepler, Kolordu Kumandanı huzurunda merasim geçişi yapacaktır. Merasim geçişi sonunda merasime nihayet verilecektir. 
6. Meydanda yapılacak merasimin devamı müddetince yollardan gidip gelmeyi ve halkın gösterilen yerlerde bulunmasını ve intizamı mahallî polis müdüriyeti ile müştereken merkez kumandanlığı temin edecektir.
 7. Zafer bayramımız şerefine yapılacak gece fener alayı şu suretle yapılacaktır: 
19. Alay, topçu bataryası, nakliye taburu ve iştiraki arzusunda bulunan mektepler saat 19.30’da şehrin Talas yolu ağzından hareketle kolordu önüne gelecek, Ulukışla Caddesi - Düvenönü - Kiçikapı üzerinden kışlasına döneceklerdir, kışlalarında askeri oyunlar ve şenlikler tertip ederek bütün gece eğleneceklerdir.” 

1930 yılı Zafer Bayramı kutlamaları nedeniyle o dönemin Kayseri Belediye Reis Vekili Halil Bey tarafından Mustafa Kemal Atatürk’e bir kutlama telgrafı çekilmiştir. Telgrafta şu ifadelere yer verilmiştir: “Yalova’da Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine Büyük zafer bayramınızı tebrik eder ve bilvesile arzı sadakat eyleriz efendim. Kayseri Belediye Reis Vekili Halil” Mustafa Kemal Atatürk