BU SESE KULAK VERİN , BU SESİ DUYAN VAR MI?

Mehmet Salih , Ümmet Ekici, Ersin Çimen.  Onlar  şehirde yaşayan onlarca engelliden sadece üçü. Bizler  her gün gözlerimizi açtığımızda sayısız rengi, sayısız nesneyi ve insanı görme imkanını ve şansını yaşarken onların dünyasında tek renk var siyah… Onları anlamak, yaşadıklarını birebir hissetmek adına  gözlerimizi yarım saatliğine de olsa siyah bir göz bandı ile kapatıp aldım elime bastonu düştüm yola…  Yaşadıkları zorluklar takıldıkları engeller ve vatandaşların duyarsızlığı ile karşılaştım ve görme engelli olmayı deneyimledim. Cumhuriyet Meydanında başladı görmeme serüvenim.  Gerçekten  dünyam bir anda karardı. Sadece seslere mahkum oldum. Birileri yardım etsin diye bekledim. En üzüldüğüm anlar ise o anlar oldu. Kimse yardım etmeye lüzum görmedi. Oysa unutmamak gereken hepimizin birer engelli adayı olması değil miydi? Gözümdeki siyah bant ile  tramvay durağından geçmeye çalıştım, direklere çarpmadan yürümeye ,malumunuz ne bir ses sistemi ne de  izli yol var Kayseri’de.  Bu kadar zorlaştırdığımız bir hayatı ,görmüyorlar diye görmezden geldiğimiz insanların sesine ses olmaya çalıştım.  Onlar da hayatın içerisinde bizler gibi ama bizlerden daha zor şartlarda yaşam mücadelesine omuz veriyorlar. İşte ben de bu hafta  onların dünyasını sizinle paylaşıyorum umarım sorunlarının giderilmesine bir damla kadar da olsa katkı koyabilirim.

Engelli Vatandaşların en zorda kaldığı durum şüphesiz trafik ışıklarının olduğu bölgelerde karşıdan karşıya geçme anı. Görme Engelli  Ümmet Ekici  sesli trafik lambalarının 1997 yılında Türkiye’de ilk Kayseri’de yapıldığını  ses sisteminin kırmızı ve yeşil ışıklarda uyardığını ve bunun kendilerine o dönem fazlasıyla kolaylık getirdiğini belirterek, “ Görme engelli vatandaşlar için konulan sesli sinyalizasyon sistemini vatandaş geceleri rahatsız oluyoruz diye hoparlörlere iğne batırarak patlattı ve zamanla bu uygulama tamamen ortadan kalktı. Artık bu sistemin daha ilerlemiş hali var isterlerse yeniden yapılabilir. Biz bunun Kayseri’ye gelmesini istiyoruz. O zaman belki görme engelli sayısı azdı ama şimdi oldukça fazla. Valimiz bizim sorunlarımızla ilgileniyor, biz onun yardımlarını ve alakasını görüyoruz. Fakat siyasilerin sadece seçim dönemi bizi hatırlamasından üzüntülüyüz. Bizler görmüyoruz diye mi görmezden geliniyoruz?”  dedi.

“SAHABİYE’DE GÖRME ENGELLİLERİ DÜŞÜNDÜNÜZ MÜ?”

Görme Engelli Ersin Çimen ise;   “Şehirdeki yapılaşma görme engellilere uygun değil. Sahabiye Projesi’nde görme engelliler için bir çalışma düşünülmüş müdür? Biz bu konuda es geçilmek istemiyoruz. Bu şehirde hep beraber yaşıyoruz. Erişilebilirlik konusunda çok geride kaldık. Birçok şehirde erişilebilirlik çalışması yapıldı ama hala Kayseri’de bir çalışma yok.”  diye sordu.

“NİĞDE’DE DE VAR, KAYSERİ’DE NEDEN YOK?”

Mehmet Salih ise yaşadıkları zorlukları anlatırken adeta içinde bırakıldıkları duruma isyan etti. Salih  “Kayseri sınıfta kalan bir şehir.  Sarı çizgi yok, izli yol yok, bir kanun çıkınca belediye sıkıştırıyor işletmeleri ama kendi yapması gereken şeyleri ne kadar yapıyor? Bizim hayatımız sadece AVM’de geçmiyor caddelerde ve sokaklarda da biz varız. Oralarda da bu çalışmaların yapılması lazım. Belsin kadar nüfusu olan Niğde’de sarı çizgi var, sinyalizasyon var ama Kayseri’de yok. Madem başkaları sesinden rahatsız oluyor sinyalisazyonun onları rahatsız etmeyecek sistemler yapılabilir. 2015 yılında valilik önünde engelliler haftasında empati çalışması için izli yol yapıldı. Seçim arifesinde milletvekili adayları gezdi. O dönem oy için şunu yaparız bunu yaparız diyenlerin seçimden sonra sesi kesildi adeta bunlar unutuldu. Bu caddelerin kenarlarına yollara koyulan mantarlar çok ayağımızı acıtıyor, düşmemize sebep oluyor. Bu sadece görme engellilere kurulan bir tuzak bize göre. Asansörlere yapılan dokunmatik tablolar bizim kullanımımıza uygun değil. Birinden yardım almadan binemiyoruz asansöre. Sadece bizim için değil ki yaşlılar için de sorun teşkil ediyor. Estetik görünsün diye yapılıyor ama kullanışlı değil. Bizler haline şükreden , mücadelesini veren insanlarız. Görme engelli veya tekerlekli sandalyedeki vatandaş otobüse nasıl biner hiç düşündünüz mü? “ şeklinde konuştu.

Belediyelerin bir an evvel tamamen erişilebilir araçlar edinmesi izli yol projesi sarı çizgili yollar yapması ve mantar sistemine çözüm bulması şart. Bu  hayatta biz de varız.Biz kimseye yük olmadan yaşamak istiyoruz. Artık engelliye engel olunmasın istediğimiz bu… “diyor.

Bütün bunların ötesinde onlarında bir hayatı var. Onlar spor dalları ile uğraşıyor sosyal aktivitelerde bulunuyorlar. İşte sorunlarının ötesinde aktiviteleri ve uğraştıkları spor dallarını sorunlarını gündelik yaşamlarını  konuştuk onlarla .

Bize biraz kendinizden bahseder misiniz?

Ben ümmet ekici, 1977 kayseri doğumluyum. Evli 4 çocuk babasıyım bir kamu kuruluşunda 17 yıldır devlet memuru olarak çalışıyorum. 2001 yılında Kayseri Görme Engelliler Spor kulübü kurulmasında öncülük etmiş ve kurucular kurulunda da yer aldım. Kurucular kurulu başkanlığı ve 2011 yılına kadar da kulübün başkanlığını yürüttüm. 2006 yılın Türkiye Görme engelliler Spor Federasyonu il temsilciliğine atandım ve 10 yıldır da bu görevi yapmaktayım. 2011 yılında federasyonumuzun yapılan genel kurulunda yönetim kuruluna seçildim. 5 yıldır da halen bu görevi devam ettiriyorum.

Ülkemizde ve şehrimizde engelli insanlar görmezden geliniyor es geçiliyor gibi buna katılıyormusunuz?

Kısmen evet. Gerek görme engelliler için yapılması gereken sarı çizgi adındaki belirli çizgiler gerek ışıklarda ve otobüs duraklarındaki sinyalizasyon sistemlerinin olmayışı bizlere zorluklar yaşatmakta ve bu konu üzerine yapılmayan çalışmalar da bizlerin ikinci plana atıldığını öne sürmekte. Belediyemizin ben inanıyorum ki bu çalışmaları en kısa zamanda tamamlayıp görme engellilerin şehrimizde daha rahat bir şekilde hayatı sürdüre bilmeleri için gerekli çalışmaları yapacaktır. Ülkemizde birçok şehrimizde gerek sesli sinyalizasyonlar gerek belirli izler yapılmıştır. Bizim şehrimizde bu konuda biraz geri kaldığını söyleyebilriz. Ayrıca şunu da belirteyim engellilerin kamu kurumlarına yerleştirile bilmeleri için alımların daha fazla olması işsiz engelli sayısının en aşağıya çekilmesi ve işsiz engelli kalmamasını temenni ediyorum. Özel sektör iş verenlerinde maalesef ülkemizde engellilerin çalıştırılması konusun çok yetersizler devletimizin bu konuda gerekli iş yerlerine ciddi cezalar vermesi gerekmekte bunu da kanun olarak kağıt üzerinde değil gerçekte uygulaya bilmeleri gerekmektedir.

Siz görme engelliler spor federasyonu il temsilcisisiniz federasyonunuzun ne gibi faaliyetleri var?

Görme engelliler spor federasyonumuz 2000 yılı öncesinde 4 engelli federasyonun birleşmesi ile Türkiye Engelliler Spor Federasyonu adında kurulmuştur. 2000 yılında ise devlet politikası olarak engel grupları ayrılarak Türkiye Görme Engelliler Spor Federasyonu kuruldu. Federasyonumuz görme engellilerin yapabildiği 1950 yılında 2. Dünya savaşından sonra Almanların savaşta gözlerini kaybeden askerlerinin rehabilitasyonu amacıyla başlamış ve daha sonradan takım sporu olarak devam eden  ve günümüzde de Paralimpik Dünya ve Avrupa şampiyonaları olarak birçok ülkenin yapmış olduğunu görme engellilerin ana sporu Goalball’dır. Goalball branşında Milli takımımızın en büyük başarısı 2012 yılındaki paralimpik 3.lüğüdür. 2015 yılında ise hem erkeklerde hemde bayanlar goalball takımımız Avrupa şampiyonu olarak Brezilyaya gitmeye hak kazanmıştır.B1 futbol dünyada ve ülkemizde yeni popüler olan bir spor dalıdır. Hiç görmeyenlerin oynamış olduğu bu oyun 1 kaleci ve 4 oyuncudan oluşmaktadır. Kale arkalarında ve kenarlarda ise antrenör ve yönlendiriciler bulunmaktadır. Uluslararası olara paralimpik olan bu oyun da dünya ve Avrupa şampiyonaları yapılmaktadır. B1 futbol branşımız federasyon olarak 2007 yılında ilk kez turnuva şeklinde başlatılmış. 2010 yılında iki ayaklı lig olarak devam ettirilmiş. 2013 yılında ise 1.ligini deplasmanlıya çevirerek 8 takımlı lig  müsabakaları haline getirilmiştir. 2.ligimiz ise 8 takımdan oluşup 2 ayaklı turnuva şeklinde devam etmektedir. Yükselme grubu ise alt gruptan gelen takımlar liglere çıkmak için tunuva şeklinde mücadele etmektedir. Milli takım düzeyinde B1 futbol başarısı 2012’de  ilk kez paralimpiklere katılmış 2013 yılında ise Avrupa şampiyonasında 3. Olarak ülkemize 3.lük madalyası getirmiştir. 2015 yılında  İngiltere’de yapılan Avrupa şampiyonasında şampiyon olarak ülkemizin İstiklal Marşını okutmuşlardır ve 2016 yılında brezilya’da yapılacak olan paralimpiklere katılacaktır. Ülkemizde de bu branşa çok önem verilmiş ve TRT maçlarımızı 2013 yılından bu yana canlı yayınlamaktadır.  2015 yılı federasyonumuz için Erkek Goalball, bayan Goalball ve B1 futbol takımlarımızın Avrupa şampiyonu olması ile 3 takım branşınıda Brezilya’da yapılacak olan paralimpiklere gönderebilmemiz Türkiye’de tüm federasyonlar içerisinde tarih yazarak 3 de 3 yapma başarısını göstermiştir. Diğer branşlarımız ise Judo, Atletizm ve yüzmedir. Bu branşlarımız da paralimpiktir. Bu branşlarda da paralimpiklere sporcularımız gidecektir. Diğer branşlarımız satranç, halter ve b2-b3 futsaldır. B2-B3 futsal sporunu kısaca bahsedecek olursak ise salonda oyanmaktadır normal futsal oyun  kuralları kullanılmakta olup ulusal anlamda Dünya ve Avrupa şampiyonaları oynanmaktadır.

Hepimiz birer engelli adayıyız çok farkında gibi davranmasak da sizler ne gibi zorluklar ile karşılaşıyorsunuz günlük yaşantınızda?

İkinci soruda da bahsettiğimiz gibi erişebilirlik konusu çok önemlidir. Erişebilirlik konusunda ne kadar çok iyi işler yaparsanız engelli kişiler yaşantısını kolaylaştırırsınız. Bir toplu taşıma aracına binerken veya caddeden caddeye geçerken kaldırımlarda yürürken birçok engellerle karşılaşmaktayız vatandaşlarımızın ise yardım etme konusunda duyarlılar fakat bir Ankara, İstanbul, İzmir illerine göre düşüktür.

Engellilerin ilimizde ve ülkemizde en büyük sorunu nedir?

İlimizde ve ülkemizde engellilerin en temel sorunu erişilebilirlik sorunudur. Bunun yanında vatandaşlarımızın engellilik konusunda yeterince bilgi sahibi olmamaları da önemli sorunlardan birisidir. Engellilerin toplumsal hayata katılmaları anlamında ise gerek ailelerinin gerekse toplumun yeterince bilinçlendirilmemeleri engelli vatandaşların eğitim , iş , ve toplumsal hayata katılmalarını güçleştirmektedir.

Spora dair unutamadığınız bir anınız var mı?

2008 yılında Çanakkalede yapılan Türkiye Goalball şampiyonasında takımın şampiyonaya eksik sporcuyla gitmesiyle kaynaklaşan bir eksiklikten dolayı sporcu olarak hemde kulüp başkanı olarak sahadan goalball oynamak durumda kalmıştım.

Yarışmalara katılıyorsunuz sanırım. En son satranç şampiyonasına katıldınız. Nasıl hazırlanıyorsunuz peki günleriniz nasıl geçiyor, ne sıklıkla antrenman yapıyorsunuz?

Satranç  oyunu her yerde oynanabilen bir spor olduğundan sporcularımız genellikle kulüpte veya bilgisayar üzerinden diğer sporcular ile antrenman yapmaktayız. Yıl içerisinde açmış olduğumuz satranç geliştirme kurslarıyla antrenmanlarımız desteklemekteyiz.

Spordan kalan zaman değinmek gerekirse, neler yaparsınız, nelere gitmekten hoşnut olur, neler dinler, neler okursunuz?

Federasyon yönetim kurulu yönetici ve ilimizin federasyon temsilcisi olduğum için söylemek gerekirse boş zamanım olmamaktadır. Türk halk müziği dinlemeyi severim roman ve tiyatro dinlemeyi severim.

Türkiye’de engelli sporlarına verilen önemi geliştirmek adına önerileriniz var mı?

Ülkemizde bulunan engelli birey ve ailelerinin seminerler  ile desteklenerek bilinçlendirilmesi ve engellilerinde spor yapabildiğinin tanıtılmasına yönelik projeler ve kurslar düzenlenmeli. Görme engelli okullarının ziyaret edilerek spor yapmalarını teşvik edilmesi sporcu yaşının alt yaşlara kadar çekilmesi gerekmektedir.

Engellileri Türkiye’de nerede görmek istiyorsunuz ve siz bu hayalin neresinde olacaksınız?

Hayatımızın her alanında olan engellilerin daha fazla sorumluluk edindirilmesi ve neler yapabileceklerinin herkese gösterilmesini istiyorum. Spor alanında engelli olmayanlara göre daha fazla başarıya sahip olan engelli takımlarının bu başarısını normal hayatta da görmek istiyor ve bu konuda elimden gelen ne varsa yapmayı da kabul ediyorum.

Engelli insanlara sporculara ve ailelerine verebileceğiniz tavsiyeler nelerdir?

Engelli olmak spor yapmaya engel değildir. Evlerde oturan ve dışarıya adım atmamış engelli kardeşlerimiz halen bulunmakta onları spor kulüplerimize davet ediyorum. Spor yaparak daha fazla hayatın içinde olmalarını istiyorum. Çünkü spor tüm engelleri kaldırmak için çok önemli bir araçtır.

Spora başlamanızda itibaren bugüne kadar olan süreçte neler değişti dünyanızda?

Spora başlamadan önce iletişimde olsun yeni yerleri keşfetmek olsun hem bir korkum vardı. Sporla birlikte yeni insanlar tanıdım onlarla konuştum muhabbet ettim iletişimimi bu sayede geliştirdim. Şehir dışına maçlara gittim sürekli gezdim eğlendim ve bu sayede kendi başıma da gezebileceğimi fark ettim.

Ailenizin ve yakınlarınızın aktivitelerinize bakış açısı nasıl?

Hepsinin ki hep olumlu yönde çünkü bu sayede benimde daha rahat olduğumun farkındalar ailemde çevremdeki arkadaşlarımda bana hep destekte bulundular. Onların bana vermiş olduğu destekler sayesinde hep başarılı olmak için çabaladım. İlk başlarda ailem spor yapmamda korksalar da daha sonraların da benim mutlu olduğumu fark ettiklerinde beni daha çok desteklediler.

Engelliler için ne istiyorsunuz şehirde ne olsa sizi mutlu eder sizin sorununuza büyük oranda çözüm sağlar?

Her defasında söylüyorum, şehrimizde sarı çizgilerin çoğaltılması ve bu sayede bizlerin şehir içinde daha rahat gezmemizin sağlanması. Aynı zaman da ışıklarda ve otobüslerde sesli sinyalizasyonların çoğaltılarak görme engellilerinde daha rahat bir hayat sürmesine katkıda bulunulabilir. 

İlinizde kaç görme engelli spor kulübü vardır ve faaliyet alanları nelerdir?

İlimizde görme engelli spor kulübü olarak 2001 yılında açılan Kayseri Görme Engelliler Spor Kulübü ilimizin ilk açılan spor kulübü olmuş olup federasyonumuzun kulüpler arasında da ilk açılan 10 kulübü arasındadır. İlimizin ikinci görme engelli spor kulübü ise Erciyes Görme Engelliler Spor Kulübü 2004 yılında kuruldu ve 2006 yılında ise feshedilmiştir. Üçüncü kulübümüz ise Genç Görme engelliler Spor Kulübü 2006 yılında kurulmuş olup halen faaliyet yürütmektedir. Dördüncü spor kulübümüz ise Kayseri Erciyes Görme Engelliler Spor kulübü idi. 2014 yılında kuruldu ve aynı yıl içerisinde tekrar feshedilerek kapatıldı. Beşinci spor kulübümüz ise 2015 yılında kurulan Gençlik Hizmetleri Görme Engelliler Spor Kulübüdür. Bu zamana kadar beş kulüp kurulmuş olup şuan itibari ile üç tanesi aktif halde çalışmaktadır. Bunlardan en köklüsü Kayseri Görme Engelliler Spor Kulübüdür. Bu kulübümüzün Turkcell Sesi Görenler Deplasmanlı B1 Futbol liginde takımı bulunmaktadır. Bu sene hedefi ise şampiyon olarak Kayseri’yi gururlandırmaktır. Ayrıca Goalball branşında 2.ligde bu yıl mücadele edecek olup B2-B3 Futsal 2.liginde olan takımımız Judo, atletizm, satranç ve yüzme branşlarında da sporcu yetiştirerek her branşta aktif olmak için çabalamaktadır. Genç görme engelliler spor kulübü ise genellikle bireysel branşlarda ve sporcu yetiştirmeyi hedeflemiş bir kulüptür. Gençlik hizmetleri görme engelliler spor kulübü ise yeni açılan bir kulüptür.Şuan itibari ile de yüzme ve satranç faaliyetlerinde boy göstermiştir. Diğer branşlar için de sporcu yetiştirmektedirler.

İlinizde kaç görme engelli bulunmakta, bunun kaç tanesi sivil toplum örgütlerine üye ve kaç tanesi spor yapmaktadır.

Aile ve sosyal politikalar il müdürlüğünün verilerine göre ilimizde yaklaşık olarak 3000 civarında görme engelli vatandaşımızın yaşadığı bilinmektedir. Bunlardan 700 civarında görme engelli vatandaşlarımızın STK’lar da üye olduğu bilinmektedir. Bunların içerisinde de 200 civarı görme engellinin spor lisansı bulunmakta 100 civarı görme engellinin ise aktif olarak spor yaptığı bilinmektedir.

Röportaj: Güler Ruhsar AKTAŞ