Türkiye'de 7'nci sandığını kurduracak referandum
Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Sadi Güven, Anayasa değişikliği için referandum tarihinin belli olmadığını söyledi.
YSK Başkanı Güven, YSK binasına gelişinde referandum tarihi ile ilgili basın mensuplarının sorusunu cevapladı. Güven, "Tarih belli olsun sonra konuşuruz. Tarih henüz belli değil bizim hazırlıklarımız devam ediyor. Ne zaman yayınlanacağı benim yetkimde değil. Belirlenince bir tarih belirleyeceğiz" karşılığını verdi.
Cumhurbaşkanlığı sistemini getirecek olan Anayasa değişikliği teklifinin TBMM’den referandum aralığında geçmesi ile birlikte, Türkiye siyasi tarihinde 7’nci kez halk oylaması yapılacak.
Türkiye’nin 7’nci halk oylaması için ilkbaharda ilk kez sandık kurulacak. Türkiye, Anayasa değişikliği referandumu ile 1961 yılında tanıştı. Aradan geçen 56 senede 6 referandum yapıldı. İşte Türkiye’nin referandum halk oylaması serüveni.
İLK REFERANDUM 1961’DE: Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ilk kez 27 Mayıs 1961’de askeri darbe gerçekleştirildi. Demokrat Parti hükümetini deviren Milli Birlik Komitesi tarafından hazırlanan 1961 Anayasası, 9 Temmuz’da halk oyuna sunuldu. Referandumdan yüzde 61.7 oy oranı ile “Evet” çıktı.
1980 ANAYASASI’NA ‘EVET’: 12 Eylül 1980’de bu kez, emir-komuta zincirine bağlı olarak Türk Silahlı Kuvvetleri yönetime el koydu. Milli Güvenlik Konseyi’nin talimatıyla Danışma Meclisi tarafından hazırlanan Anayasa, 7 Kasım 1982’de halk oylamasına sunuldu. Referandum, yüzde 91.3 “Evet” oyuyla kabul edildi. Halk oylaması ile Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren, 7 yıllığına Cumhurbaşkanı olarak seçildi.
SİYASİ YASAKLAR: 6 Eylül 1987’de Türkiye, 3’üncü kez halk oylamasına gitti. 1980 darbesinin ardından siyasi yasaklı olan isimlerin siyasete dönüp dönmemeleri oylandı. Yüzde 49.84 “Hayır” oyuna karşılık yüzde 50.16 “Evet” ile referandum kıl payı geçti. Dönemin Başbakan’ı Turgut Özal’ın karşı çıktığı ve “Hayır” kampanyası yaptığı referandum sonucunda; Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel ve Necmettin Erbakan’ın siyasi yasağı kalktı.
ERKEN SEÇİME ‘HAYIR’: Siyasi yasakların kalkmasının ardından 1 yıl sonra 25 Eylül 1988’de Türkiye bir kez daha sandık başına gitti. Bu kez konu, yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınmasıydı. Türkiye’nin referandum tarihinin ilk “Hayır”ı buradan çıktı. Seçmen, yüzde 65 oranla erken seçimlerin öne alınmasını kabul etmedi.
‘CUMHURBAŞKANI’NI HALK SEÇSİN’: Aradan 19 yıl geçtikten sonra yaşanan Cumhurbaşkanlığı seçimi krizi, Türkiye’yi bir kez daha halk oylamasına götürdü. 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in görev süresi, 16 Mayıs 2007’de dolacaktı. Öncesinde yapılan Cumhuriyet mitingleri ile iktidardaki AK Parti’nin Cumhurbaşkanı çıkarmasına karşı çıkıldı. Eski Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu’nun Anayasa’da belirtilen 367 oy sayısının sadece karar yeter sayısı değil aynı zamanda toplantı yeter sayısı olması gerektiği yönündeki görüşü, Cumhurbaşkanlığı seçiminin kaderini belirledi. 27 Nisan 2007’de yapılan ilk tur Anayasa oylamasında, AK Parti’nin adayı Abdullah Gül 357 oy aldı. Aynı gün Genelkurmay Başkanlığı, laiklik vurgulu, daha sonra e-muhtıra olarak adlandırılan bir açıklama yaptı. CHP, Anayasa Mahkemesi’ne gitti. Mahkeme, Kanadoğlu’nun 367 görüşününe uygun olarak oylamayı iptal etti. Bunun üzerine AK Parti, erken seçim kararı aldı. Seçim, 22 Temmuz 2007’de yapıldı. Barajı geçen MHP’nin Cumhurbaşkanlığı seçimine katılacağını açıklamasıyla, 367 krizi sona erdi. Ağustosta yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Abdullah Gül, Türkiye’nin 11’nci Cumhurbaşkanı oldu. AK Parti’nin Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesini öngören Anayasa değişikliği teklifi, 21 Ekim 2007’de halka gitti. Referandumda, yüzde 68.9 “Evet” oyu çıktı.
YÜKSEK YARGIYA YENİ YAPI: Türkiye’nin 6’ncı referandumu, 2010’da gerçekleştirildi. 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle hesaplaşma adına 12 Eylül 2010’da yapılan halk oylamasında, ağırlıklı olarak yüksek yargı organları yeniden yapılandırıldı. AK Parti, SP ve BBP’nin desteklediği, CHP, MHP’nin karşı çıktığı, HDP’nin öncülü BDP’nin boykot kararı aldığı referandumda, yüzde 42.1 “Hayır”a karşı yüzde 57.9 “Evet” oyu çıktı.
